آنچه در این مقاله می‌خوانید :
چگونه بفهمیم دیابت داریم؟
شاید سوال «چگونه بفهمیم دیابت داریم؟» ذهن شما را هم مانند بسیاری اشغال کرده باشد. در واقع یکی از راه‌های اولیه تشخیص دیابت، شناخت کامل و جامع علائم دیابت است. این علائم و نشانه‌های دیابت هستند که از وجود یا عدم وجود این بیماری در بدن‌تان خبر می‌دهند؛ البته باید توجه کنید که وجود علائم قند خون بالا تنها مرحله اول است و برای تشخیص نهایی باید به پزشک مراجعه کنید.
علائم هشدار دهنده دیابت می‌توانند آنقدر خفیف باشند که تا سالها متوجه وجود آنها نشوید؛ به این حالت «دیابت خاموش» گفته می‌شود. در صورتی که علائم دیابت را به خوبی بشناسید و به سرعت این بیماری را تشخیص دهید، شانس موفقیت شما در درمان دیابت بیشتر خواهد بود. با ما در دکتر نیم همراه باشید تا مهمترین علائم دیابت را بخوانیم.
انواع دیابت
بیماری دیابت که با عنوان «بیماری قند خون بالا» نیز شناخته می‌شود، از آن دسته بیماری‌هایی است که انواع مختلف دارد. مهمترین انواع دیابت شامل موارد زیر است:
- دیابت بارداری: دیابت حاملگی در برخی زنان باردار اتفاق می‌افتد و معمولاً پس از تولد نوزاد از بین می‌رود اما می‌تواند علائم و عوارض متعددی داشته باشد.
- دیابت نوع 1: دیابت نوع یک که حدود 10 درصد از مبتلایان به بیماری قند خون بالا را درگیر خود می‌کند و به حالتی گفته می‌شود که لوزالمعده انسولین تولید نمی‌کند.
- دیابت نوع 2: شایع‌ترین نوع، دیابت نوع دو است که 90 درصد مبتلایان را درگیر می‌کند. در این وضعیت، لوزالمعده انسولین تولید می‌کند اما انسولین تولید شده روی جذب گلوکز توسط سلول‌ها اثری ندارد.
10 مورد از مهمترین علائم دیابت
علائم دیابت در نوجوانان و بزرگسالان تقریباً یکی است. همچنین از آنجایی که دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع است، فرض را در معرفی علائم دیابت بر نوع 2 می‌گیریم. البته اغلب موارد ذکر شده در انواع دیابت نیز مشترک هستند و نیازی به دسته بندی آنها نیست.
1- تکرر ادرار و تشنگی زیاد
اگر در شبانه روز (مخصوصاً شب‌ها) دچار تکرر ادرار هستید، ممکن است دیابت داشته باشید؛ چرا که یکی از مهمترین علائم قند خون بالا را دارید. کلیه‌ها برای فیلتر سازی گلوکز اضافی موجود در خون، نیاز به ادرار کردن را به مغز ارسال می‌کنند و فرد دچار تکرر ادرار می‌شود. تکرر ادرار باعث از دست رفتن مایعات اضافی بدن شده و یکی دیگر از علائم دیابت با عنوان «تشنگی زیاد» رخ می‌دهد.
تکرر ادرار و تشنگی زیاد از جمله علائمی هستند که به دلیل تلاش بدن برای مدیریت قند خون بالا رخ می‌دهند.
Dr. Collazo-Clavell
2- کاهش سریع وزن
از مهمترین علائم قند خون بالا، کاهش سریع وزن است که معمولاً در موارد شدید‌تر رخ می‌دهد. برای مثال کاهش وزن 4 تا 9 کیلوگرم طی دو تا سه ماه طبیعی نیست و می‌تواند نشانه دیابت باشد.
علت کاهش وزن سریع در دیابت چیست؟
انسولین در حالت عادی گلوکز موجود در خون را به سلول‌ها می‌رساند تا از آن به عنوان سوخت استفاده کنند. در صورت ابتلا به دیابت، گلوکز در خون می‌ماند و سلول‌ها برای ادامه زندگی مجبور به شکستن پروتئین از ماهیچه‌ها و استفاده از آن هستند. همچنین کلیه‌ها برای تصفیه قند اضافی، کار زیادی انجام می‌دهند و همین موضوع باعث از دست رفتن کالری‌ها و البته آسیب به کلیه‌ها می‌شود. این دو عامل منجر به بروز یکی از مهمترین علائم دیابت می‌شوند.
3- احساس گرسنگی
احساس گرسنگی یکی دیگر از علائم دیابت است که می‌تواند با شدت متفاوت در افراد ظاهر شود. هنگامی که قند خون بالا است، گلوکز به سلول‌ها نمی‌رسد و بدن فکر می‌کند که تغذیه نشده است؛ در این هنگام است که سیگنال گرسنگی را به مغز می‌فرستد. این حالت حتی اگر غذای زیادی نیز خورده باشید ممکن است رخ دهد.
4- بیماری‌های پوستی
خارش بدن از جمله دیگر علائم دیابت است که شاید نتیجه خشکی پوست یا گردش خون ضعیف باشد. البته این موضوع اغلب می‌تواند به عنوان یک علامت هشدار دهنده باشد؛ این در حالی است که بعضی از مبتلایان، آن را به عنوان یکی از علائم قند خون بالا می‌شناسند.
5- زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند
عفونت، زخم و کبودی‌هایی که دیر بهبود می‌یابند می‌توانند به عنوان یکی از علائم دیابت شناخته شوند. این موضوع معمولاً به دلیل آسیب رگ‌های خونی در اثر برخورد زیاد گلوکز با آنها رخ می‌دهد. آسیب رگ‌های خونی، رسیدن خون که برای بهبود سریع و نرمال زخم‌ها لازم است را محدود می‌کند.
6- عفونت مخمر واژینال
قارچ‌ها و باکتری‌ها هر دو در محیط‌های پر قند به وجود می‌آیند؛ بنابراین عفونت‌های قارچی و باکتریایی می‌توانند از علائم قند خون بالا باشند. به گفته دکتر Clavell بیماری قند خون بالا یک حالت سرکوب شده سیستم ایمنی است که باعث افزایش حساسیت به انواع عفونت‌های باکتریایی و قارچی از جمله عفونت مخمر می‌شود.
زنان باید مراقب عفونت‌هایی که در واژن به عنوان علائم دیابت در زنان رخ می‌دهند باشند. همچنین ایجاد عفونت در اطراف آلت تناسلی آقایان نیز از علائم دیابت در مردان است که باید به آن توجه نمود.
7- خستگی و کج خلقی
هنگامی که میزان قند خون بالا است، افراد می‌توانند دچار کج خلقی شوند؛ این موضوع اگر به مدت طولانی‌تری فرد را درگیر کند، بیشتر احساس می‌شود. همانگونه که حمام رفتن چند باره در طول روز برای شما خسته کننده است، تلاش اضافی بدن برای جبران کمبود گلوکز در سلول‌ها خسته کننده خواهد بود. خسته شدن، باعث افزایش تحریک پذیری و کج خلقی می‌شود که از علائم دیابت است.
8- تاری دید
تاری دید از دیگر علائم دیابت است که معمولاً در شرایط حادتر به وجود می‌آید. تاری دید مشکلی است که به دنبال بالا بودن قند خون رخ می‌دهد. خبر خوب این است که وقتی میزان قند خون به حالت طبیعی بر می‌گردد، تاری دید و مشکلات بینایی از بین می‌روند؛ تنها در صورتی که دیابت درمان نشود، آسیب به شبکیه و حتی نابینایی ممکن است رخ دهد.
9- بی حسی و مور مور شدن
داغ شدن کف پا، سوزن سوزن شدن و بی حسی در پا یا دستان می‌تواند از علائم دیابت باشد. در واقع این مشکلات به دنبال یکی از عوارض دیابت به نام (نوروپاتی محیطی) ایجاد می‌شوند. اگر به مدت طولانی قند خون بالا باشد و دیابت درمان نشود، آسیب عصبی به طور همیشگی ایجاد خواهد شد. در صورتی که سریعاً برای درمان قند خون بالا اقدام کنید، این علائم برطرف می‌شوند.
10- تیرگی پوست
ایجاد تیرگی روی بخش‌هایی از پوست مانند زیر گردن، زیر بغل، کشاله ران و… می‌تواند از علائم دیابت باشد. در واقع این موضوع نیز به مشکلات پوستی اطلاق می‌شود که علت آن قند خون بالا است.
علائم دیابت بر اساس انواع و جنسیت
در قسمت قبل به ذکر کلی علائم قند خون بالا پرداختیم که تقریباً تمامی انواع دیابت را شامل می‌شود. در ادامه بر اساس دسته بندی، برخی از علائمی که ممکن است مختص یک نوع دیابت یا جنسیت خاص مبتلایان باشد را ذکر کرده‌ایم.
علائم دیابت بارداری
بسیاری از زنان علائم بیماری دیابت بارداری را تجربه نمی‌کنند و تنها 9.2 درصد از بانوان باردار به دیابت بارداری دچار می‌شوند. مبتلایان به دیابت حاملگی ممکن است موارد زیر را به عنوان علائم دیابت بارداری تجربه کنند:
- تشنگی زیاد
- ادرار مکرر با مقدار زیاد (متفاوت از تکرر ادرار با مقدار کم)
- خستگی که تشخیص تمایز آن با خستگی معمول حاملگی خیلی سخت است.
- وجود قند در ادرار
علائم دیابت نوع 1
در بسیاری از افرادی که به دیابت نوع 1 مبتلا هستند، ممکن است علائم یکسانی با دیابت نوع 2 مشاهده شود. این هم پوشانی میان علائم دیابت می‌تواند گیج کننده باشد؛ بنابراین بهتر است برای تشخیص حتماً از راه‌های پزشکی مانند آزمایش استفاده کنید. به طور کلی علائم دیابت نوع 2 می‌تواند در هنگام ابتلا به دیابت نوع 1 نیز احساس شود.
علائم دیابت در مردان
علائم دیابت در مردان هم شامل موارد ذکر شده در بالا است و هم می‌تواند مواردی که مشخصاً به جنسیت مرد مربوط می‌شود را شامل شود. بنابراین افزون بر موارد ذکر شده، سایر علائم دیابت در مردان عبارتند از:
- ناتوانی جنسی و اختلال نعوظ
- انزال رتروگراد
- تستوسترون پایین
- کاهش میل جنسی
علائم دیابت در زنان
همانند مورد قبلی، علائم دیابت در زنان نیز علاوه بر موارد ذکر شده می‌تواند شامل مواردی باشد که به طور خاص زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم دیابت در زنان عبارتند از:
- عفونت مخمر واژینال که به دنبال آن علائمی مانند خارش یا درد واژن، خروج ترشحات از واژن و درد هنگام مقاربت ایجاد می‌شود.
- برفک دهانه واژن
- کاهش میل جنسی
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- عفونت ادراری
سوالات متداول
تفاوت علائم دیابت در مردان و زنان چیست؟
مردانی که به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند، دو برابر بیشتر از مردان سالم دچار کمبود تستوسترون هستند. به دلیل پایین بودن هورمون تستوسترون، مردان می‌توانند علائمی مربوط به این قضیه داشته باشند که خانم‌ها ندارند؛ برای مثال کمبود تستوسترون می‌تواند منجر به افسردگی، کاهش میل جنسی، کمبود انرژی، کاهش حجم عضلات یا مشکلات خاص جنسی در مردان شود.
علاوه بر این، کمبود تستوسترون می‌تواند موجب اختلال نعوظ در مردان و در سنین بالاتر شود. همچنین امکان بروز اختلال انزال رتروگراد در مردان با ابتلا به دیابت وجود دارد.
آیا جنسیت در ابتلا به دیابت نقش دارد؟
جنسیت یکی از عوامل افزایش دهنده خطر دیابت است؛ به طوری که مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دارند.
درمان دیابت چگونه است؟
راه‌های درمانی دیابت شامل درمان دارویی و تغییر در سبک زندگی است. البته درمان دیابت نوع 1 تنها با تزریق انسولین صورت می‌گیرد. در مقاله‌ای از دکتر نیم به طور مفصل و جامع به ذکر موارد خانگی و دارویی برای «درمان دیابت» پرداخته‌ایم.